Đông trùng hạ thảo khô

Cơ sở khoa học của việc sử dụng đông trùng hạ thảo khô trong chăm sóc sức khỏe

Đông trùng hạ thảo khô là dạng đã qua xử lý bảo quản nhằm duy trì hoạt chất sinh học ổn định theo thời gian. Việc sử dụng dạng khô ngày càng phổ biến, nhưng hiệu quả thực sự chỉ có thể đánh giá khi dựa trên cơ sở khoa học rõ ràng. Các nghiên cứu hiện đại đã xác định được thành phần, đặc tính sinh học và phản ứng dược lý tiềm năng của sản phẩm này.

Bài viết trình bày hệ thống các căn cứ khoa học làm nền tảng cho việc sử dụng đông trùng hạ thảo khô trong chăm sóc sức khỏe.

1. Giới thiệu về đông trùng hạ thảo khô

Đông trùng hạ thảo khô là sản phẩm được tạo ra bằng cách sấy khô từ thể quả hoặc toàn bộ sinh khối của nấm Cordyceps militaris hoặc Cordyceps sinensis. Quá trình sấy giúp bảo quản lâu dài và giữ lại phần lớn các hoạt chất sinh học có trong nguyên liệu tươi. Dạng khô thường được sử dụng để pha trà, ngâm rượu, nấu ăn hoặc chế biến thành các sản phẩm bổ trợ sức khỏe.

Phân loại đông trùng hạ thảo khô:

• Theo nguồn gốc sinh học:

  • Đông trùng hạ thảo tự nhiên: khai thác từ tự nhiên, hiếm và giá trị cao, chủ yếu là Cordyceps sinensis ký sinh trên ấu trùng sâu.

  • Đông trùng hạ thảo nuôi trồng: sản xuất nhân tạo bằng nuôi cấy Cordyceps militaris trên giá thể thực vật hoặc côn trùng.

• Theo bộ phận sử dụng:

  • Nguyên con: nguyên sợi nấm hoặc cả sâu và nấm với loại tự nhiên.

  • Quả thể: phần mọc trên mặt giá thể trong nuôi trồng.

  • Dạng bột: nghiền từ sợi nấm khô.

• Theo phương pháp làm khô:

  • Sấy thăng hoa: giữ được hoạt chất tốt nhất, màu sắc và mùi thơm tự nhiên.

  • Sấy lạnh: giữ hoạt chất khá tốt, chi phí thấp hơn sấy thăng hoa.

  • Sấy nhiệt: giá rẻ nhưng dễ mất hoạt chất và màu bị sậm.

Tại Việt Nam, loại phổ biến nhất là đông trùng hạ thảo khô dạng quả thể, nuôi trồng từ Cordyceps militaris và sấy thăng hoa. Loại này dễ sản xuất, giá thành hợp lý và giữ được hàm lượng hoạt chất ổn định. Nhờ vậy, nó phù hợp với nhu cầu sử dụng và biếu tặng của phần lớn người tiêu dùng trong nước.

2. Thành phần hóa học của đông trùng hạ thảo khô

Theo tài liệu nghiên cứu Cordyceps fungi: natural products, pharmacological functions and developmental products của Zhou và cộng sự, được đăng trên tạp chí Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine năm 2014, thành phần của đông trùng hạ thảo bao gồm:

• Nucleoside

• Polysaccharide

• Sterol (ergosterol, ergosterol peroxide...)

• Protein

• Peptide

• Polypeptide

• Axit amin (lysine, threonine, glutamic acid...)

• Các hợp chất khác như D-mannitol (cordycepic acid), flavonoid, vitamin, nguyên tố vi lượng

Đông trùng hạ thảo khô vẫn bảo toàn phần lớn các thành phần sinh học quan trọng như cordycepin, adenosine, polysaccharide và acid amin khi được xử lý bằng công nghệ sấy phù hợp. Đây là cơ sở quan trọng để sản phẩm này được ứng dụng trong chăm sóc và nâng cao sức khỏe.

3. Công dụng của đông trùng hạ thảo khô

Dựa trên tài liệu nghiên cứu Cordyceps spp.: A Review on Its Immune-Stimulatory and Other Biological Potentials của Gitishree Das và cộng sự, được đăng trên tạp chí Frontiers in Pharmacology năm 2020, đông trùng hạ thảo (Cordyceps spp.) có các công dụng sau:

• Kích thích miễn dịch (in vitro và in vivo): Cordyceps sinensis làm tăng sản xuất cytokine như TNF-α, IL-1β và IL-6 trong các đại thực bào chuột và tế bào người. Thí nghiệm trên chuột cho thấy tăng hoạt động của tế bào NK và đại thực bào.

• Chống viêm (in vitro): Chiết xuất Cordyceps militaris ức chế quá trình sản xuất NO và PGE2 trên dòng tế bào RAW 264.7, thông qua ức chế con đường NF-κB.

• Chống oxy hóa (in vitro): Polysaccharide từ Cordyceps sinensis và militaris cho thấy khả năng làm giảm sự hình thành các gốc tự do (DPPH, hydroxyl radicals) và tăng hoạt tính enzyme chống oxy hóa như SOD, CAT trong môi trường nuôi cấy.

• Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư(Cordycepin restrains the proliferation of cancer) (in vitro và in vivo): Cordycepin (thành phần chính của C. militaris) gây chết tế bào (apoptosis) trên dòng tế bào ung thư gan HepG2 và ung thư vú MCF-7. Thử nghiệm in vivo trên chuột cho thấy giảm khối u khi sử dụng cordycepin.

• Bảo vệ gan (in vivo): Thử nghiệm trên chuột bị tổn thương gan do CCl₄ cho thấy chiết xuất C. sinensis có khả năng phục hồi cấu trúc mô gan và giảm chỉ số ALT, AST trong huyết thanh.

• Điều hòa đường huyết (in vivo): Cordyceps sinensis cải thiện độ nhạy insulin và giảm glucose huyết tương ở chuột mắc tiểu đường type 2 do streptozotocin gây ra.

• Cải thiện chức năng sinh lý (in vivo): Cordycepin và chiết xuất nước của Cordyceps militaris làm tăng mức testosterone huyết thanh và cải thiện hành vi giao phối ở chuột đực.

• Bảo vệ thần kinh (in vitro và in vivo): Cordycepin bảo vệ tế bào thần kinh PC12 khỏi tổn thương do H₂O₂ và ức chế sự chết tế bào theo cơ chế apoptosis. Nghiên cứu trên chuột cho thấy cải thiện chức năng nhận thức và giảm tổn thương thần kinh.

• Điều hòa lipid (in vivo): Chiết xuất Cordyceps sinensis làm giảm nồng độ cholesterol toàn phần, triglyceride và LDL-C, đồng thời tăng HDL-C ở chuột bị tăng lipid máu.

• Chống mệt mỏi (in vivo): Ở mô hình chuột bơi cưỡng bức, Cordyceps militaris kéo dài thời gian chịu đựng và giảm lactate huyết tương sau vận động.

Đông trùng hạ thảo khô, với thành phần hoạt chất được bảo tồn tốt, có thể phát huy đầy đủ các công dụng vốn có của đông trùng hạ thảo, bao gồm hỗ trợ miễn dịch, tăng cường thể lực, điều hòa chuyển hóa và bảo vệ chức năng nội tạng, phù hợp cho sử dụng lâu dài trong chăm sóc sức khỏe.

4. Cách sử dụng đông trùng hạ thảo khô

• Hãm trà: Dùng 3-5 sợi (hoặc 1-2g) hãm với nước sôi 80-90°C trong 10 phút. Có thể uống nhiều lần trong ngày.

• Ngâm rượu: Dùng 50-100g trùng khô ngâm với 1 lít rượu 40-45 độ trong ít nhất 30 ngày. Uống 1-2 ly nhỏ mỗi ngày.

• Nấu ăn: Hầm cùng gà ác, chim bồ câu, canh xương, hoặc chưng yến. Cho vào sau khi món ăn đã sôi để tránh mất hoạt chất.

• Nhai trực tiếp: Có thể nhai 1-2 sợi mỗi ngày, phù hợp với người đã quen mùi vị.

• Tán bột: Nghiền mịn và pha với nước ấm, mật ong hoặc sữa, tiện cho người lớn tuổi.

• Lưu ý: Không đun sôi trực tiếp trong thời gian dài, tránh làm mất hoạt chất có lợi.

Đông trùng hạ thảo khô có thể sử dụng linh hoạt dưới nhiều hình thức, phù hợp với nhu cầu và thể trạng của từng người, miễn là được dùng đúng cách để đảm bảo giữ nguyên giá trị dược liệu vốn có.

5. Các thông tin thêm

5.1. Giá đông trùng hạ thảo khô

Giá đông trùng hạ thảo khô thường dao động từ khoảng 450.000 đến 9.000.000 đồng, tùy theo khối lượng, nguồn gốc và phương pháp làm khô. Loại sấy thăng hoa và chất lượng cao sẽ có giá cao hơn loại sấy thường.

5.2. Đông trùng hạ thảo Việt Nam loại nào tốt nhất?

Trong các loại đông trùng hạ thảo Việt Nam, loại nuôi trồng bằng Cordyceps militaris, sử dụng giá thể hữu cơ và sấy thăng hoa được đánh giá tốt nhất. Loại này giữ được nhiều hoạt chất sinh học, màu sắc đẹp và mùi thơm tự nhiên.

5.3. Việt Nam có đông trùng hạ thảo tự nhiên không?

Việt Nam hiện chưa ghi nhận có đông trùng hạ thảo tự nhiên như Cordyceps sinensis ngoài tự nhiên. Các sản phẩm trong nước chủ yếu là đông trùng hạ thảo nuôi trồng trong môi trường kiểm soát bằng chủng Cordyceps militaris.

5.4. Ai không nên dùng đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo không phù hợp với trẻ em dưới 5 tuổi, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, người có rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch. Người có dị ứng với nấm hoặc cơ địa mẫn cảm cũng nên thận trọng khi sử dụng.

5.5. Kinh nghiệm mua đông trùng hạ thảo

Khi mua đông trùng hạ thảo, nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định chất lượng, ưu tiên loại sấy thăng hoa để giữ hoạt chất tốt. Tránh mua hàng giá quá rẻ, màu sắc bất thường hoặc không có thông tin nhà sản xuất cụ thể.

Trên đây là các thông tin về đông trùng hạ thảo khô do sâm nấm Phúc Thịnh biên soạn và tổng hợp từ các nguồn tài liệu chính thống và uy tín.

Các sản phẩm đông trùng hạ thảo khô đang được bán chạy tại sâm nấm Phúc Thịnh

1. Sản phẩm đông trùng hạ thảo Thiên Phúc nguyên con khô hộp 25g

2. Sản phẩm đông trùng hạ thảo Vinh Gia quả thể khô 10 lọ

3. Sản phẩm đông trùng hạ thảo sợi khô Ecordy 5g

Để được tư vấn thêm và mua hàng, quý khách vui lòng liên hệ hotline 0899.063.666.

Video giới thiệu sâm nấm Phúc Thịnh